Facebook.-όπως Πρόζακ!..

Εν αρχή, ην η κατάθλιψη!

Ανία, μελαγχολία, θλίψη απροσδιόριστη, μοιρολατρία, άλγος της ζωής, απόγνωση, απαισιοδοξία, μοναχικότητα, δυσαρέσκεια για τον εαυτό μας.. -κατάθλιψη.
Αν τα πρώτα αφορούσαν σε διάφορες ελίτ στο πέρασμα των αιώνων, ή σε κάποιες δοσμένες ιστορικές συνθήκες να αφορούσαν μάζες πληθυσμών (μεγάλοι πόλεμοι, λοιμοί, μεγάλος πλούτος και μεγάλη φτώχεια, μεγάλοι διωγμοί και κατατρεγμοί, τοπικοί πόλεμοι, κλιματικές αλλαγές κλπ) -η κατάθλιψη ήρθε σαν πλανητικό φαινόμενο να αφορά μεγάλες μάζες στην εποχή μας και να περιλαμβάνει όλα τα πιο πάνω χαρακτηριστικά. Και να περνάει οριζόντια σε όλη την κοινωνία, με πιο ευάλωτες ομάδες τους νέους και τις ηλικίες πάνω από τα 45 –τους μεσήλικες.
Τα συμπεράσματα από πρόσφατες αναλύσεις κοινωνιολόγων, ψυχολόγων, αναλυτών, ψυχιάτρων, γιατρών και οικονομολόγων δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας –ζούμε την εποχή της κατάθλιψης. Και μάλλον είμαστε ακόμα στον προθάλαμο της εποχής της. 

Πρόκειται για κοινωνικό φαινόμενο, ταξινομείται ασφαλώς ως παθολογία, γεγονός αποκαλυπτικό της φοβίας για τη θλίψη σε έναν ηδονιστικό κόσμο.
Ας σημειωθεί ένα επί μέρους συμπέρασμα κοινό των ερευνητών, ότι οι γυναίκες προσβάλλονται δύο φορές περισσότερο από τους άντρες, με αίτια φυσιολογικά και πολιτισμικά.
“Όλες οι ανθρωπιστικές επιστήμες προσπάθησαν να ερμηνεύσουν το κοινωνικό φαινόμενο της κατάθλιψης. 

Κατά μία άποψη (σ.σ. –δεν την συμμερίζομαι απόλυτα), ας θεωρήσουμε τον άνθρωπο μια μηχανή της οποίας η συμπεριφορά υπαγορεύεται αποκλειστικά από φυσικοχημικές αντιδράσεις. Τότε μιλάμε για έλλειμμα στην παραγωγή βασικών νευροδιαβιβαστών –της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης –και καταλήγουμε σε επιχειρήματα όπως ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα όντως επιτυγχάνουν την καταστολή των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Αλλά πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι οι διαταραχές εκεί προκαλούνται και από γεγονότα της ψυχικής και κοινωνικής ζωής, είτε ακόμα οφείλονται και σε γενετική προδιάθεση.”
Τα σχετικά στοιχεία ωστόσο είναι αδιάσειστα –αποδείχθηκε η αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών και η φαρμακοβιομηχανία ανακάλυψε μια πηγή κολοσσιαίων κερδών! Θα ξαναγυρίσουμε στα οικονομικά της κατάθλιψης στο τέλος.
“Ο κόσμος θα ήταν όντως πολύ χειρότερα αν 5 δισεκατομμύρια άνθρωποι από τα 7,5 που είμαστε τώρα, έπαιρναν μονίμως Πρόζακ!” [προς το παρόν “παίρνουν” facebook κάπου 2 δις στον πλανήτη!.. (από αυτούς, 3.5 εκατομ. στη χώρα μας..) και κάποιες κατοσταριές εκατομμύρια είναι πελάτες στο Πρόζακ]. 

Κάποιοι βιάζονται να επιβεβαιώσουν τον Χάξλεϋ του 1932, με τον Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο του, για μια ανθρωπότητα προγραμματισμένη να ευτυχεί! 

Καμία ελευθερία μεν, αλλά εικονική ευτυχία και μόνο –ούτε μίσος, ούτε φθόνος, ούτε πόλεμος –στην ελάχιστη δυσφορία μια μόνο γουλιά του σόμα (έτσι θα λέγανε το Πρόζακ τότε!..) θα αποκαταστήσει την ευφορία!..

 Ο Χάξλεϋ λοιπόν έχει πέσει έξω στον χρόνο και στον πόλεμο!!.. μην βιάζεστε τόσο, άπληστοι κεφαλαιοκράτες!!
Η νεώτερη κοινωνία της παγκοσμιοποίησης του καπιταλισμού –όταν μας πέθανε και ο Κέϋνς.., -της (δήθεν) ελευθερίας, του (άκρατου) ναρκισσισμού και της (αφηνιασμένης) επιτρεπτότητας -της καπιταλιστικής ατομικότητας με άλλα λόγια, είναι οπωσδήποτε αγχογόνος.
Οι θεραπείες πλην των φαρμακευτικών φαίνονται εξαιρετικά αβέβαιες. “Η γνωσιακή και η διαπροσωπική θεραπεία επιχειρούνται σε άπειρες καθημερινές συνεδρίες σε όλον τον πλανήτη, σε κάθε είδους ψυχοθεραπευτές και ιδρύματα, που χρησιμοποιούν την αναλυτική μέθοδο για να ανακαλέσουν ενδεχόμενα τραύματα του παρελθόντος, ή να ανιχνεύσουν πτυχές της καθημερινής ζωής. Μπορεί να υπάρχουν κάποια αποτελέσματα αλλά η μέθοδος είναι σχετικά και πάντα εμπειρική”. Συχνά προτιμάται, αλλά έγινε εδώ και κάποιες δεκαετίες και μόδα-must!.. και είναι ίσως πιο φθηνή σε σχέση με κάποια ψυχοφάρμακα.
Σε ένα περιβάλλον όλο και πιο πολύπλοκο και αινιγματικό, ο εγκέφαλος προσανατολίζεται με μεγαλύτερη δυσκολία. 

Ζούμε σε ένα κόσμο μηχανών των οποίων η λειτουργία είναι παντελώς άγνωστη στη συντριπτική πλειονότητα των χρηστών –από το κινητό τηλέφωνο –το smart phone , το laptop, την τηλεόραση, το Διαδίκτυο –και όλα αυτά διασυνδεδεμένα! 

Παραδόξως τα τεχνολογικά επιτεύγματα που επιτρέπουν την κυριαρχία επί της φύσης, που εκμηδενίζουν αποστάσεις και χρόνους απόκρισης, δημιουργούν ένα περιβάλλον τεχνητό, ανοίκειο, ασύλληπτο, ακατανόητο ως προς τους μηχανισμούς του. ”..Ένα περιβάλλον όπου το εικονικό και το πραγματικό αναμειγνύονται πάντοτε περισσότερο, συγχέοντας τους δείκτες αναφοράς. 

Η σύγχυση είναι γενική: αληθές-ψευδές, καλό-κακό, πραγματικό-εικονικό, τα όρια συσκοτίζονται ολοένα και περισσότερο. 

Η πολυπλοκότητα και ο ακαθόριστος χαρακτήρας των δεδομένων καθιστούν τις αποφάσεις πιο αγχωτικές..” αλλά φαινομενικά δεν υπάρχει ρίσκο!.. [ήδη είστε μέσα στο face book!!..]
Και επινοήθηκαν τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης – κυρίως το facebook -μαζί με το tweeter και το instagram. Μια επινόηση -ένα ιδεολογικό εργαλείο του ύστερου καπιταλισμού με πολλαπλό στόχο: -να αποσπάσει τα άτομα από το κοινωνικό σύνολο που δυνάμει ανήκουν στην πραγματική ζωή, -να τονώσει την ατομικότητα τους –τον ναρκισσισμό τους σε έναν εικονικό κόσμο χωρίς ρίσκο -να δώσει διέξοδο στην απομόνωση της κατάθλιψης βολεύοντας τις αδύναμες και ελλειμματικές προσωπικότητες με πολλούς γνωστούς τρόπους να αισθανθούν πάλι ζωντανές (ας μην επεκταθούμε εδώ), -να λειτουργούν σαν εργαλεία διάχυσης fake news (το tweeter),- ίσως το πιο ισχυρό σύγχρονο μέσο προπαγάνδας για τα κέντρα εξουσίας. 

Το instagram προβάλλει ναρκισσισμό ανταγωνιστικά.. φωτογραφίες με προσωπικά στιγμιότυπα και τόπους ή παρέες που βρέθηκαν οι χρήστες του.
Όπως και τα ψυχοφάρμακα, επιφέρουν εθισμό και εξάρτηση, και θέλει δύναμη για να αποσπάσεις την κατάθλιψη σου από τον χώρο μιας εικονικής ψηφιακής παρέας που έχεις δημιουργήσει και να ψάξεις πνευματική διαύγεια. Προβληματίζει ιδιαίτερα (εμένα, αλλά και σας να υποθέσω?) η συνηθισμένη γκροτέσκα εικόνα νέων βασικά, σε ένα βαγόνι του μετρό, ή στον δρόμο περπατώντας, με τα σκυμμένα πρόσωπα στο smart phone ή σε μία καφετέρια όπου το ζευγάρι αμίλητο, να είναι αφοσιωμένο να στέλνει και να λαμβάνει μηνύματα στο κινητό του ο καθένας μόνος του και να παρακολουθεί αναρτήσεις..
Έχει γίνει ήδη σύγχρονη κοινωνική παθογένεια!.. η μοναχικότητα βρήκε εργαλείο να ασχολείται!
Ένα μικρό δείγμα από τυπικές αγχωτικές εκδηλώσεις –και όχι μόνο: άλλοι το χρησιμοποιούν για να πλασάρουν τη δουλειά τους –με το αζημίωτο –ακόμα και με λογοκλοπές, τσιμπώντας αφελείς , άλλοι για να προβοκάρουν, ή να τρολάρουν και αν τύχει και πέσεις σε σκληρή παρέα, επιχειρούν και να δολοφονήσουν τον χαρακτήρα σου αν διαφωνήσεις σε κάτι. Άλλοι γιατί νομίζουν ότι αξίζει να λένε αμπελοφιλοσοφίες από έναν κατασκευασμένο φαντασιακό εσωτερικό κόσμο ξεφεύγοντας από προσωπικά αδιέξοδα, ή να ασχολούνται με κατοικίδια και λουλούδια και να αναρτούν εννιά στις δέκα ασήμαντες φωτογραφίες, ή να αυτοθαυμάζονται με εναλλαγές selfie και να αυτοπροβάλλονται εκδηλώνοντας προσωπικές τους καταστάσεις και στιγμιαία συναισθήματα προσδοκώντας άμεση συμπάθεια “φίλων“, να εκφράζονται με εύπεπτα στιχάκια, ή δανεισμένα από μεγάλους ποιητές, που συγκινούν άλλα στερημένα άτομα...
Φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις με διαλεκτούς φίλους εδώ μέσα, ισορροπημένες προσωπικότητες με έλεγχο της απόστασης από το εργαλείο. Αλλά είναι λίγοι σχετικά στον δικό μου χώρο –και δεν μπορώ να αναφερθώ ονομαστικά εδώ –ξέρουν αυτοί, που κάνω τα ελάχιστα likes!.. και εξαίρεση ασφαλώς αποτελούν και όσοι χρησιμοποιούν το μέσο αποκλειστικά για πολιτική-ιδεολογική ζύμωση (εκτός από τα κατ’ επάγγελμα τρολ), όταν δεν πρόκειται για αυτοεπιβεβαίωση ασφαλώς.
Η επικρατούσα ναρκισσιστική και ηδονιστική ατμόσφαιρα που ανακηρύσσει υπέρτατη αξία την αυτοπραγμάτωση και την επιδίωξη της άμεσης απόλαυσης την οποία εξομοιώνει με την ευτυχία, είναι ριζικά εχθρική σε κάθε μορφή θλίψης!! –εδώ γίνεται η αποθέωση του face book –είναι όπως το Πρόζακ και ακόμα περισσότερο επιδραστικό!! 

Δεν χωράει θλίψη στο face book! 

Με εργαλεία τα likes, τις καρδούλες, τα emoticons, τις μικρές ατάκες για να μένεις συνεχώς στην παρέα, το εύκολο φλερτ –και όχι μόνο. Οποιοσδήποτε παριστάνει τον οποιονδήποτε –ανέξοδα, -χωρίς ρίσκο και μπορεί να επιζητεί τον θαυμασμό, την φιλία ή διάφορα περισσότερα. 

Έτσι σπάει η μονοτονία μιας ζωής υπερπροστατευμένης αλλά απομονωμένης και καταθλιπτικά απαισιόδοξης. 

Όχι όμως και η απομόνωση..
Ασφαλώς υπάρχουν και άλλα ζητήματα με τα δίκτυα αυτά, όχι αμελητέα: πανίσχυρες μηχανές κωδικοποιούν χαρακτηριστικά και επιλογές και προγραμματίζουν τους χρήστες προτείνοντας προϊόντα, υπηρεσίες, άλλα “αδελφά” άτομα με κάποιο κοινό χαρακτηριστικό. Και φυσικά κωδικοποιούν προσωπικές πληροφορίες και παρακολουθούν συνεχώς τους πάντες με διάφορους στόχους (Escelon) και τροφοδοτούν με δεδομένα το πολιτικό μάρκετινγκ του συστήματος.
Αυτό είναι το facebook -μαζί με το tweeter και το instagram.
Για το κλείσιμο αυτών των σχολίων: ..“μετά τα φαρμακευτικά σκευάσματα, που επενεργούν μεν αποτελεσματικά στους νευροδιαβιβαστές, αλλά αποτυγχάνουν παταγωδώς στην απαισιοδοξία, έρχονται τα πολυμέσα και τα δίκτυα να το καλύψουν, αποκτώντας όμως όλο και περισσότερη εξουσία. Εν ονόματι της χαράς της ζωής, επιτελείται μια γιγαντιαία πολιτισμική και “διανοητική επαναστροφή” –που είναι μια αυταπάτη”.
Η παγκοσμιοποίηση της αποχαύνωσης άρχισε πριν 10-15 χρόνια, καταλαμβάνοντας όλο και περισσότερο ελεύθερο χρόνο των μαζών, με “παιχνίδια και εφαρμογές επικοινωνίας” κάθε είδους. Και η κατάθλιψη αποδείχθηκε το βολικό όχημα.. Αντικρίζουμε –λέει ο Μινουά, κάτι σαν σταυροδρόμι, διασταυρούμενα μονοπάτια ανάμεσα στην ιδιωτεία και την κατάθλιψη, ανάμεσα σε ένα μέλλον ευτυχισμένων ηλιθίων ή καταθλιπτικών σκεπτόμενων”. Κλίνει ασυζητητί προς τη δεύτερη επιλογή –κι εγώ μαζί του! “Μοιάζει με την οδό του ανθρωπισμού. Το μεγαλείο δεν έγκειται στο να είσαι ευτυχής, αλλά ενσυνείδητος, πνευματικά διαυγής. Ανάμεσα στους οπαδούς των δύο δρόμων, όμως, η μάχη θα είναι σκληρή.”
Και για το τέλος..
Αν υπολογίσετε τους κολοσσιαίους τζίρους της φαρμακοβιομηχανίας στα ψυχοφάρμακα, το κόστος των άπειρων συνεδριών σε λογής αναλυτές, θεραπευτές ψυχών και ιδρύματα σε πλανητική κλίμακα κάθε στιγμή, -το shopping therapy που συνιστάται πλέον εθιμικά!.. και βάλετε δίπλα και τα μυθικά κέρδη των κοινωνικών δικτύων στο Διαδίκτυο, των εταιριών λογισμικού και εμπορίας τεχνολογίας smart επικοινωνιών –τότε θα σκεφθείτε βάσιμα ότι πρόκειται ίσως για την πιο κερδοφόρα οικονομική δραστηριότητα στο καπιταλιστικό σύστημα σήμερα!.. –μεγαλύτερη και από την πολεμική βιομηχανία!... 

Την κατάθλιψη!
___________________
Σημείωση1: συνιστώ το βιβλίο του Ζωρζ Μινουα –Η ιστορία της Κατάθλιψης –εκδόσεις Νάρκισσος. Αποσπάσματα από αυτό το βιβλίο χρησιμοποίησα γι’ αυτή την ανάρτηση (τα αποσπάσματα σε εισαγωγικά).
Σημείωση2: κάποτε χρειάστηκα ιατρικά ένα ψυχοτρόπο φάρμακο για ένα διάστημα, μετά από βαριά εγχείρηση. Λοιπόν.. όσο πιο μικρή δόση έπαιρνα μετά την αρχική επίθεση του, τόσο πιο αποτελεσματικό γινόταν!! Τόσο καλά!!.
Στο facebook βρίσκομαι για πάνω από 10 χρόνια!! –όχι! Πρόζακ δεν έχω δοκιμάσει και δεν πρόκειται!

Βασίλης Κουτσάκος

*********************************************

Την εκτίμηση και κυρίως την αγάπη μου στον Βασίλη!

Τον ευχαριστώ για την αξιοπρεπή και ευγενική του παρουσία στον χώρο του διαδικτύου,έναν χώρο που λαίμαργα τρώει την προσωπική μας ζωή.

Το κείμενο του αυτό με συνάντησε την στιγμή που το είχα πολύ μεγάλη ανάγκη...όλοι μας!

Θερμές ευχαριστίες,Βασίλη μου!

Συντάσσομαι!